انتخابات ترکیه ، پناهندگان و مهاجرین ایرانی در شرایط ویژه

مسئله پناهندگان و مهاجران تبدیل به یکی از بحثهای اصلی در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ترکیه شده است. رقبای اردوغان خواهان تجدید نظر اساسی در سیاستهای مربوط به پناهجویان و مهاجران هستند.

به گزارش پناهنده نیوز، در آخرین روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان ترکیه، اینبار بیش از هر دوره ای در بیست سال گذشته احتمال شکست برای رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و حزب او آک پارتی (عدالت و توسعه) وجود دارد. در حالی که رقیب اصلی اردوغان یعنی  قلیچدار اوغلو و ائتلاف شش حزبی حامی او در نظرسنجی ها جلو هستند، هنوز نمیتوان پیش بینی کرد که آیا اردوغان و حامیان اسلامگرایش از سکولارهای غیر مذهبی کمالیست شکست خواهند خورد یا نه. البته نمیتوان انکار کرد که مخالفان اسلامگرائی برای اولین بار پس از سی سال توانسته اند بخش بسیار عمده ای از مردم ترکیه را با خود همراه کنند و حتی اگر پیروز انتخابات نباشند کسی دیگر نمیتواند آنها را نادیده بگیرد. برای ایرانی های ساکن ترکیه از هر دو گروه پناهندگان و مهاجرین این انتخابات شرایط ویژه ای به وجود آورده است.

در  یکسو پناهندگان و پناهجویان ایرانی که اکنون در ترکیه به سر می برند و با شرایط سختی در شش سال گذشته روبرو بوده اند قرار دارند. این گروه  دل خوشی از سیاستهای فشار بر پناهجویان ایران و افغان در ترکیه ندارند. سیاستهائی که توسط دولت اردوغان و با حمایت حزب اسلامگرای آک پارتی او بر پناهندگان ایرانی تحمیل شده است.  مسائلی چون قطع بیمه درمانی پناهندگان، دخالت در اموری که مربوط به  یو ان اچ سی آر (کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل) است و بستن دست این سازمان برای مسائلی مانند ثبت نام پناهجویان جدید و انتقال پناهندگان از ترکیه به کشور سوم. علاوه بر آن همکاریهای گاه و بیگاه سازمانهای امنیتی ترکیه با دستگاههای امنیتی جمهوری اسلامی و یا حداقل دادن میدان عمل به عوامل جمهوری اسلامی در ترکیه، از دلایل دیگر نارضایتی پناهجویان ایرانی ساکن ترکیه میباشد. به این موضوعات باید سخت تر شدن شرایط زندگی در ترکیه بخاطر بدتر شدن وضعیت اقتصادی و تورم در سه سال اخیر را افزود.

در سوی دیگر ماجرا مهاجرین ایرانی قرار دارند. کسانی که با خرید ملک یا انتقال سرمایه و یا اخذ انواع ویزاهای قانونی در یک دهه گذشته برای خود در جامعه ترکیه جائی دست و پا کرده اند. سیاست اخذ تابعیت و اقامت اتباع خارجی در ترکیه در قبال خرید ملک و یا اجاره در سال‌های اخیر که آن هم به همت اردوغان و حزب عدالت و توسعه میسر گردیده، باعث سرازیر شدن مهاجرانی از کشورهای مختلف و در رأس آنها شهروندان عراق، ایران و روسیه شده است.

استقبال ایرانی‌ها برای خرید واحدهای مسکونی در شهرهای استانبول، آنتالیا، آلانیا، و ازمیر، تا حدی است  که حتی با وجود قوانین سخت‌گیرانه بانک مرکزی ایران نسبت به نقل و انتقال پول از صرافی‌ها برای خرید ملک در ترکیه، خرید ملک از سوی ایرانی‌ها همچنان با قوت  ادامه دارد. بر اساس آمارهای  رسمی ارائه شده توسط  دولت ترکیه از سال ۲۰۱۵ تا پایان سه ماهه اول سال ۲۰۲۳، ایرانی‌ها پس از دو سال صدرنشینی در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، اینک بعد از روس‌ها در جایگاه دوم خریداران ملک در ترکیه قرار دارند. بعد از آغاز جنگ روسیه بر علیه اوکراین بسیاری از سرمایه داران روس که در اروپا خانه و ملک میخریدند چون با محدودیت روبرو شدند به سمت خرید خانه و ملک در ترکیه روی آوردند. آمارهای بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد که خروج ارز از ایران به ترکیه برای خرید مسکن و سرمایه گذاری در بیش از یک دهه گذشته بیش از ۱۸۰ میلیارد دلار بوده است.

این گروه از مهاجران ایرانی ساکن ترکیه فکر میکنند که در صورت پیروزی مخالفان اردوغان در انتخابات پیش رو باید چمدانهای خود را ببندند و به فکر مقصد دیگری برای سرمایه گذاری باشند. چون کمال قلیچدار اوغلو رقیب اصلی اردوغان گفته است که من نخواهم گذاشت حتی یک خارجی قبل از حل مشکل مسکن ترکیه در این کشور دیگر خانه بخرد و  این ننگ تمام خواهد شد. آقای قلیچدار اوغلو در میتینگهای انتخاباتی خود تصریح کرده که در صورت پیروز شدن در انتخابات فروش خانه به خارجی‌ها را ممنوع خواهد کرد. این حرفهای رهبر کمالیستهای سکولار ترکیه  باعث نگرانی همه مهاجران در ترکیه و از جمله شهروندان ایرانی ساکن این کشور شده است.

ترکیه در سال‌های اخیر میزبان مهاجرانی از ۱۹۲ کشور دنیا بوده است. دولت رجب طیب اردوغان در یک دهه اخیر با اتخاذ سیاست‌های تشویقی برای ساخت واحدهای مسکونی در شهرهای بزرگ این کشور، از یکسو باعث  جذب توریست و افزایش جمعیت مهاجران این کشور شده و از سوی دیگر به سرمایه داران طرفدار خود امکان به دست آوردن ثروتهای کلان در بازار ساخت و ساز مسکن در ترکیه داده است. این همان چیزی است که رقبای اردوغان  در انتخابات ریاست جمهوری  پیش روی می‌گویند باعث افزایش نرخ تورم وبهای خرید و اجاره مسکن در ترکیه شده است.

منافع ملی ایران و انتخابات ترکیه

در بیست سال گذشته که حزب اسلامگرای میانه عدالت و توسعه به رهبری اردوغان بر ترکیه حاکم بوده، جمهوری اسلامی علی رغم همه برخورد منافعی که گاه و بیگاه بر سر مسائلی مانند سوریه با حاکمان ترکیه داشته، ولی در کل آنها را بر یک حکومت سکولار لیبرال طرفدار بی چون و چرای غرب ترجیح داده است و با آنها مانند یک برادر ناتنی عزیز رفتار کرده است. یعنی جمهوری اسلامی آک پارتی و اردوغان را برادری می داند که  در رگهایش خونی مانند خون خودش جریان دارد. ولی فقط  حاضر به تقسیم ارث با او نیست.

با توجه به سوابق تاریخی، به نظر میرسد برای منافع ملی ایران با اکثریت جمعیت مسلمان شیعه وجود حکومت سکولار و غیر مذهبی در کشور ترکیه  که دارای اکثریت جمعیت سنی مذهب است امنیت بیشتری به ارمغان می آورد تا یک حکومت مذهبی سنی. چنانکه طی هشتاد سال تسلط سکولارهای کمالیست بر ترکیه مزاحمتی برای امنیت ایران بوجود نیامد. حکومت اردوغان و جمهوری اسلامی در طی دو دهه گذشته نانهای بسیاری به هم غرض داده اند. ولی معلوم نیست این وضعیت در صورت پیروزی اردوغان باز هم ادامه پیدا کند و ممکن است  به احتمال زیاد اردوغان در دور آینده قدرت به جای اسلامگرائی بیشتر دم از ترک گرائی بزند. این مسئله اگر اتفاق بیفتد با توجه به رویای اتحادیه کشورهای ترک زبان در مغز رهبران فعلی ترکیه و جمهوری آذربایجان می تواند دردسرهائی برای ایرانیان فراهم کند.

درست است که تشدید تحریم‌ها و سیاست‌های محدودکننده جمهوری اسلامی در ایران در کنار شرایط ناپایدار اقتصادی داخل کشور  باعث شده  که ایرانی‌ها برای حفظ سرمایه خود  به ترکیه کشانده شوند. یا پناهندگان میگویند که به امید آینده‌ای بهتر و دسترسی به دنیای آزاد راهی ترکیه شده‌اند. اما حتی در صورت پیروزی اردوغان هم به دلیل رشد تورم و کاهش ارز پول ترکیه دولت ترکیه  چاره‌ای جز سیاست‌های محدودکننده برای فشار به خارجی‌ها برای خرید واحد مسکونی یا ترک خاک این کشور نخواهد داشت.

با پیروزی سکولارها در انتخابات ترکیه اگر چه ممکن است سیاستهای محدود کننده برای سرمایه گذاری و خرید ملک  وگرفتن  اقامت در ترکیه تشدید بشود. ولی ممکن است نزدیکی دوباره ترکیه به غرب و لاجرم رعایت بهتر قوانین بین المللی  و همکاری با سازمانهای جهانی باعث خروج سریعتر پناهندگان و پناهجویان از ترکیه به مقاصد مورد نظرشان باشد و در آینده دوباره ترکیه تبدیل به خانه امنی برای پناهجویان ایرانی بشود که بخاطر ستم و جفاهای جمهوری اسلامی مجبور به فرار از ایران میشوند.