سرنوشت ملیونها پناهنده سوری پس ازپایان تحریمهای آمریکا و اروپا بر سوریه

رئیس جمهوری آمریکا به درخواست ولی‌عهد سعودی تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرد و مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت ترامپ  با همتای سوری خود در ترکیه دیدار کرد. این تحولات میتواند تاثیر زیادی بر وضعیت پناهندگان و پناهجویان سوری داشته باشد.

به گزارش پناهنده نیوز، درهفته آخر اردیبهشت طی سفر خاورمیانه ای رئیس جمهور آمریکا  به درخواست شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد سعودی، دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری آمریکا، اعلام کرد که تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرده میکند. ترامپ تاکید کرد پس از آن که این موضوع را با شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد سعودی، مورد بحث و گفت‌وگو قرار داده، تصمیم به لغو تحریم‌ها علیه سوریه گرفته است.

ترامپ همچنین به این نکته اشاره کرد که یک دولت جدید در سوریه روی کار آمده است که امیدواریم بتواند در برقراری ثبات موفق شود. یک مقام آمریکائی هم اظهار داشت که رئیس ‌جمهوری آمریکا اقدامات دولت سوریه در راستای تحقق صلح و ثبات و بهبودی اوضاع در این کشور و منطقه را در نظر می‌گیرد.

اتحادیه اروپا نیز در ۷ خرداد ۱۴۰۴ کلیه تحریمهای خود علیه سوریه را لغو کرد. اروپا لغو  تحریم‌های اقتصادی علیه سوریه را  تلاشی برای حمایت از گذار و بهبود شرایط این کشور اعلام  کرد. این اقدام پس از توافق سیاسی اخیر وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا برای لغو تحریم‌های سوریه صورت گرفت.

شورای ارپا هم تصریح کرده  به نظارت بر تحولات میدانی ادامه خواهد داد و آماده است تا اقدامات محدودکننده بیشتری را علیه ناقضان حقوق بشر و کسانی که به بی‌ثباتی در سوریه دامن می‌زنند، اعمال کند.

وضعیت جدید و پناهندگان سوری

موضوع بسیار مهمی که پس از تلاشها برای بازگرداندن سوریه به جامعه جهانی مورد توجه قرار گرفته، وضعیت پناهندگان و پناهجویان سوری در شرایط جدید است. اکنون  چند میلیون پناهنده سوری  در منطقه خاورمیانه، از جمله بیشتر  در کشورهای ترکیه، لبنان، اردن و به تعداد کمتر در امارات متحده، عربستان سعودی و قطر زندگی می کنند. بیش از ۵.۵ میلیون پناهنده سوری در کشورهای همسایه مانند ترکیه، لبنان، اردن، عراق و مصر اقامت دارند. در حالی که تخمین زده میشود که بیش از سه میلیون سوری به ترکیه پناهنده شده اند، لبنان بالاترین نسبت پناهنده به جمعیت را در جهان دارد. در حال حاضر نام ۷۶۸,۳۵۳ پناهنده سوری در کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در سوریه  ثبت شده است، هرچند گمان می‌رود تعداد زیادی نیز ثبت نشده باشند.

علاوه بر آن در اتحادیه اروپا حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار پناهجو و پناهنده سوری وجود دارد. بیشتر این افراد در آلمان، اتریش و سوئد زندگی می‌کنند. آلمان با پذیرش بیش از ۸۵۰ هزار سوری، به بزرگترین کشور میزبان غیر همسایه سوریه تبدیل شده است. بنابر آمار رسمی  در سال ۲۰۲۴ پناهندگان سوری که رسما در اروپا  به ثبت رسیده اند شامل:  آلمان با ۷۸۱ هزار پناهنده سوری بیشترین شمار اتباع سوری را دارد. بعد از آلمان حدود ۱۱۰ هزار سوری در اتریش زندگی می‌کنند. در سوئد  رقم سوری‌ها بیش از ۸۷ هزار، در هلند ۷۹ هزار و در فرانسه حدود ۴۵ هزار پناهنده سوری وجود دارد.

حکومت ترکیه که بیش از چهارده سال  پذیرای بیشترین تعداد پناهندگان سوری بوده است و نقش مهمی هم در سقوط رژیم دیکتاتوری اسد داشت، اکنون نمیخواهد به پناهندگان سوری فشاری زود هنگام برای خروج از ترکیه بیاورد. برای حکومت ترکیه که میخواهد بازیگر مهمی در آینده سوریه باشد حفظ چهره دوستدار مردم سوریه خیلی اهمیت دارد. به همین دلیل با وجود زمزمه هائی که در جامعه ترکیه برای درخواست خروج پناهندگان سوری وجود دارد، دولت این کشور هنوز در این مورد فعال نشده است.

در اروپا هم وضعیت بازگشت پناهندگان سوری با مشکلات قانونی روبرو میباشد. سیستم مشترک پناهندگی اروپا (CEAS) استانداردهایی را برای پذیرش پناهنده در قلمرو خود تعیین کرده، اما مستقیماً مشخص نمی‌کند که آیا یک کشور خاص برای بازگشت پناهندگان امن است یا خیر.

از همین رو آینده بیش از یک میلیون پناهنده سوری در اروپا نامشخص است و بستگی به سیاست‌های داخلی هر کشور عضو اتحادیه اروپا دارد که همیشه با اصول مشترک این اتحادیه هم‌راستا نیستند. سقوط بشار اسد از یک طرف فصل جدیدی برای سوریه گشوده و از طرف دیگر، چالش‌های قانونی جدید برای پناهندگان سوری در اروپا ایجاد کرده است تا برای احقاق حق خود در اروپا مبارزه کنند.

پس از سقوط رژیم بشار اسد، چندین کشور اروپایی از جمله آلمان  روند رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی سوری‌ها را متوقف کرده‌اند. اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان آلمان سال گذشته اعلام کرده که در پی پایان حکومت اسد، تصمیم‌گیری درباره درخواست‌های پناهندگی سوری‌ها به طور موقت متوقف شده است. یک سخنگوی وزارت کشور آلمان نیز تأیید کرد که این تصمیم‌ها فعلاً به تعویق افتاده و اولویت به سایر درخواست‌های پناهندگی داده خواهد شد. 

سال گذشته بلافاصله پس از سقوط اسد، وزیر کشور دولت پیشین آلمان  با ارائه طرح ۴ماد‌ه‌ای گفته بود که در وضعیت حفاظت از پناهندگان در این کشور بازنگری خواهد شد. دولت جدید آلمان که در سالجاری زمام امور را به دست گرفته هنوز در مورد وضعیت آینده پناهندگان سوری اظهار نظر جدیدی نکرده است.

دولت محافظه‌کار اتریش اقدام به ارسال نامه‌هایی به پناهندگان کرده است که محتوای آن‌ها آغاز فرآیند لغو درخواست پناهندگی این افراد را نشان می‌دهد. این اقدام به‌ویژه سوری‌هایی را هدف قرار می‌دهد که کمتر از ۵ سال پیش با درخواست پناهندگی‌ آن‌ها موافقت شده است.