کاهش نسبی ارزش دلار در ایران؛ آثار روانی یا واقعیت اقتصادی

قیمت دلار آمریکا در بازار کشور پس از افت و خیزهای فراوان اکنون در کانال ۱۲ هزار تومانی افتاده است و مسئولان دولتی ادعا میکنند ارزانتر هم خواهد شد.

به گزارش پناهنده نیوز، در حالیکه دولت ایالات متحده خلاف وعده خود برای محمد جواد ظریف هیچگونه تحریمی برقرار نکرد و او همچنان مجوز سفر به آمریکا را دارد، کاهش تدریجی قیمت دلار در بازارهای ایران به صدر اخبار کشور رسید. در روزهای گذشته مردم مرتب با افت قیمت دلار آمریکا در برابر ریال مواجه هستند که روندی برخلاف معمول یک سال اخیر است. برخی این موضوع را اثر روانی کاهش تنش بین جمهوری اسلامی و دولت آمریکا در روزهای اخیر می دانند که با افزایش احتمالی تنشها مجدد سیر سعودی خواهد گرفت. عده ای هم اجرای چند تدبیر اقتصادی موفق دولت را عامل افزایش ارزش پول ملی معرفی میکنند.

مطابق آخرین اخبار روز دوشنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۸، نرخ خرید دلار توسط بانک‌ها و صرافی‌های دولتی به ۱۲ هزار تومان رسیده و نرخ فروش این ارز ۱۲ هزار و ۱۰۰ تومان اعلام شده است. این ارقام در سامانه نظارت ارز موسوم به سنا عرضه شده است که نرخ معامله ارزها در بانکها و صرافی‌های دولتی را بصورت روزانه اعلام می‌کند. سامانه نظارت ارز در همین تاریخ نرخ فروش یورو در صرافی‌ها را ۱۴ هزار و ۵۰ تومان ثبت کرده است. این نرخها که معاملات در بازار هم آنها را تائید میکرد، کمترین قیمتهای ثبت شده از ابتدای سال جاری شمسی می باشند.

تبلیغات دولتی ها هم در این مورد مطابق معمول شروع شده است. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران، گفته که بانک مرکزی دیگر اجازه نمی‌دهد نرخ ارز افزایش پیدا کند و در حال کاهش قیمت ارز و افزایش ارزش پول ملی هستیم.او ادعا کرده که آمریکا به دنبال نابودن کردن پول ملی ایران بود به طوری که صحبت از هر دلار ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان می کرد که نتوانست به اهدافش برسد.

آنچه که فعالان اقتصادی به آن علاقه مند هستند موضوع ثبات در بازار نرخ ارزهای خارجی است. اکنون فعالان اقتصادی در ایران با این سوال مواجه هستند که این روند کاهش نرخ ارزهای خارجی تا کی ادامه خواهد یافت و در کجا متوقف خواهد شد.

هنوز تقریبا هیچکس به ثبات در این روند نزولی نرخ دلار اعتماد کامل ندارد. فعالان اقتصادی میگویند؛ بنا برقاعده چون هیچ چشم اندازی برای حل مشکل تحریمها وجود ندارد و منابع ارزی دولت نیز افزایش قابل مشاهده ای ندارد، بنابراین این وضعیت باید موقتی و ناشی از سرازیر کردن بیشتر ارز از سوی دولت به سمت بازار باشد تا کمی از التهاب بکاهد. شاید به همین دلیل است که نشانه ای از کاهش قیمت اجناس و کالاها در بازار به هیچ وجه دیده نمیشود.

دلایل اقتصادی برای کاهش نرخ دلار

اگر از فعالان بازار ارز دلیل کاهش قیمت دلار را بپرسی، بیشتر آنها معتقدند که یک از دلایل سیر نزولی دو روز اخیر نرخ دلار، تلاش سرمایه‌گذاران برای تامین نقدینگی لازم برای مشارکت در چهارمین عرضه اولیه بورس تهران در سال ۱۳۹۸ خورشیدی و خرید سهام پتروشیمی نوری در بورس تهران است که از روز شنبه شروع شد و روز یک‌شنبه شاهد ارائه بیشترین تقاضای خرید در بورس بود.

در کل فعالان بازار ارز دلیل کاهش قیمت ارز را به دوری معامله‌گران بزرگ از خرید دلار در این بازار و افزایش عرضه دلار از سوی آنها نسبت داده‌اند.روزنامه دنیای اقتصاد به نقل از بعضی از فعالان بازار نوشته است که در هفته‌های اخیر صادر‌کننده‌ها ارز بیشتری را به بانک مرکزی تحویل داده‌اند.

کارشناسان بازار سرمایه علت استقبال زیاد سرمایه‌گذاران از عرضه اولیه سهام پتروشیمی نوری را تجربه آنها از رشد قابل توجه اخیر سهام برخی شرکت‌ها پس از عرضه در بورس تهران عنوان می‌کنند. به طور مثال قیمت سهام همین شرکت پتروشیمی نوری فقط در عرض یک روز در هر سهم بیش از ۲۵۰ تومان رشد داشت که رشد قابل توجهی در بازار سهام محسوب میشود.

دلایل سیاسی برای کاهش نرخ دلار

کارشناسان امور سیاسی معتقدند که همزمان با تلاش کنگره ایالات متحده آمریکا برای محدود‌سازی قدرت رئیس جمهوری این کشور برای اعلان جنگ با ایران، جو روانی بازار ارز ایران مستعد کاهش نرخ‌ها شده است. این کارشناسان سیاسی بعد از آن خوشبین تر شدند که با صدور روادید سفر محمد جواد ظریف به آمریکا، معلوم شد که فعلا دولت ترامپ علی رغم اعلام قبلی قصد جدی برای تحریم وزیرخارجه جمهوری اسلامی ندارد. تحریم وزیر خارجه ایران میتوانست نشانه بارزی برای عدم وجود مذاکرات بین آمریکا و جمهوری اسلامی باشد و برعکس آن احتمال در جریان بودن مذاکرات پشت پرده برای حل بحران و رفع تحریمها را زنده نگه میدارد.

در ماه گذشته، موضوعات سیاسی مانند عدم تمدید معافیت‌های نفتی برای خریداران این کالا از ایران توسط آمریکا و تهدیدات مقامات جمهوری اسلامی برای عبور از سقف غنی‌سازی توافق شده در برجام و تشنجات ناشی از درگیری نظامی منجر به سقوط یک پهپاد آمریکائی در تنگه هرمز باعث پیدا شدن روند سعودی در بازار ارز و تضعیف دوباره ارزش پول ملی ایران شد.

یادآور میشود که قیمت دلار در بازار آزاد ایران در پایان هفته اول مهرماه ۱۳۹۷ رکورد داشت و به ۱۹ هزار و ۳۵۰ تومان هم رسید. قیمت دلار دراوایل فروردین همان سال ۱۳۹۷ حدود ۵ هزار تومان کار بود.هرچند علت اصلی افزایش شدید قیمت ارزهای خارجی در ایران نگرانی‌ها درباره احتمال خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و تبعات این خروج برای اقتصاد ایران بود.اما شروع افزایش قیمت دلار در سال ۱۳۹۶، پس از سخنرانی علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی پیرامون نظر منفی او درباره پیوستن ایران به کنوانسیونهای مربوط به رفع پولشوئی و حمایت مالی از تروریسم بود.