چهار سناریو برای پایان مذاکرات هسته ای و نتایج آن برای مردم وحکومت ایران
رهبران حکومت اسلامی تهران چه به این توافق دست یابند و چه توافق نکند، در هر دو حالت تحت فشار بسیاری خواهند بود.
به قلم: کریم احمد
احتمال دارد ظرف چند ساعت تا چند روز آینده نتیجه ماهها مذاکره برای توقف برنامه هسته ای مشکوک جمهوری اسلامی مشخص شود و این ماجرا به پایان برسد. هنوز هم این احتمال وجود دارد که پایان مذاکرات بدون توافق خاصی باشد. اما پیش بینی های کارشناسان و شواهد موجود حاکی از آن است که بین جمهوری اسلامی و قدرتهای جهانی توافق برای پایان دادن به بحران هسته ای وجود دارد و هر دو طرف حاضر به امضای یک معاهده جامع برای این منظور هستند. اما سناریوهای موجود در روزهای پیش رو در مورد این توافق چه خواهند بود.
یکم – بلند شدن از پای میز مذاکره برای جمهوری اسلامی ممکن نیست. این عمل سند محکمی به دست طرفداران نابودی قهر آمیز جمهوری اسلامی در سراسر جهان به ویژه در آمریکا خواهد داد تا با استناد به آن خواهان حمله نظامی به ایران برای نابود کردن جمهوری اسلامی بشوند. علاوه بر آن موضوع تحریمها نیز حل نخواهد شد که این موضوع بی شک علاوه بر مردم، رژیم را در تنگنای شدیدی قرار خواهد داد.
دوم – ترک مذاکره برای قدرتهای جهانی و به ویژه برای ایالات متحده نیز گزینه مطلوبی نیست. چون تا کنون دستگاه دیپلماسی آمریکا هزینه و وقت زیادی را صرف این موضوع کرده است و کنار کشیدن از این مذاکرات نشانه محکمی خواهد بود از اینکه آمریکا به عنوان قدرت هژمون در سیستم تک قطبی نظم نوین پس از دوران جنگ سرد، کارآئی لازم برای حل مسائل جهانی را ندارد. علاوه بر آن مشکل جمهوری اسلامی و برنامه های مشکوک اتمی آن برای سالهای بعد نیز پابرجا خواهد ماند و دردسرهای جدیدی به وجود خواهد آورد.
سوم – امکان بستن قرادادی محکم از سوی جامعه جهانی با جمهوری اسلامی وجود دارد. به گونه ای که توانائیهای آن رژیم برای ماجراجوئیهای استراتژیک، نظیر دسترسی به سلاح اتمی را برای سالها از بین ببرد و فعالیتهای مشکوک آنها را محدود به همان اقدامات دخالت جویانه تروریستی و البته قابل انکار در گوشه و کنار جهان نماید. نظام دیپلماسی حاکم بر ایالات متحده به این نتیجه رسیده است و دل خوش دارد که در صورت امضای توافق هسته ای بین ایران و قدرتهای جهانی، طی دو دهه آینده اعتدالگرایان در ایران دست بالاتری در حکومت پیدا خواهند کرد و قادر خواهند بود که جلوی بسیاری از ماجراجوئی ها و رفتارهای هنجار شکن دردسرساز تندروهای درون حاکمیت جمهوری اسلامی را بگیرند.
چهارم – انقعاد یک قرار داد ضعیف با حکومت جمهوری اسلامی از سوی قدرتهای جهانی هم ممکن است. این نتایج فاجعه باری برای منطقه و مردم ایران خواهد داشت. در این صورت رژیم جمهوری اسلامی بدون اینکه به طور جدی مهار شود سایه تحریمها را از سر خود دور خواهد کرد و دست خود را برای انجام هر اقدامی در منطقه و هرگونه رفتاری در داخل با مردم به صورت لجام گسیخته باز خواهد دید. پیش بینی می شود که اولین قربانی چنین قراداد ضعیفی دولت حسن روحانی و طیف موسوم به اعتدالگرایان در ایران باشند که مسلما در صورت انعقاد یک قرارداد ضعیف و باسمه ای، مخالفان تندروی آنها دست بالاتری در داخل ایران پیدا می کنند. در صورت پیش آمدن چنین حالتی این احتمال وجود دارد که دولت بعدی آمریکا چه دمکرات و چه جمهوری خواه از بستن این قرارداد پشیمان شود و راههائی برای زیر پا گذاشتن آن جستجو نماید.
صرف نظر از اینکه کدام یک از چهار سناریوی بالا پیش بیاید و عملی شود، به وضوح رهبری جمهوری اسلامی در شرایط سختی قرار گرفته است. در این شرایط رهبران حکومت اسلامی تهران چه به این توافق دست یابند و چه توافق نکند، در هر دو حالت تحت فشار بسیاری خواهند بود. کابینه باراک اوباما و همفکرانش دولت مستعجل هستند و به پایان عمرشان چیزی باقی نمانده است. همانطور که رئیس جمهور آمریکا بارها به رهبران جمهوری اسلامی گوش زد کرده، رئیس جمهور بعدی ایالات متحده از هر حزبی باشد به اندازه دولت اوباما و تیم او نسبت به رهبران جمهوری اسلامی سخاوتمند نخواهد بود.
از سوی دیگر مردم ایران نیز دچار دگرگونیهای اساسی در بافت جمعیتی و ساختار اجتماعی شده اند. شرایط جهانی هرچه باشد، خواستهای عموم مردم ایران با دستگاه رهبری جمهوری اسلامی در تضادی بسیار آشکار و روشن قرار دارد. این زخمی چرکین و درون پوستی ایجاد کرده و مانند آتشی در زیر خاکستر است که اگر جراحی نشود عاقبت زهر کشنده آن تمام بدن را می گیرد و شعله هایش زبانه خواهد کشید.
