پناهجو و پناهنده ایرانی از وقایع دی ماه ۹۶ سود میبرد یا ضرر؟

در تجربیات دوره های گذشته سرکوب در ایران  مسئولان رسیدگی به پرونده پناهجویان ایرانی به درخواستهای متقاضیان با نظر مثبت تری می نگریستند.

 پرسش مطرح در ذهن بسیاری از پناهندگان و پناهجویان ایرانی در گوشه و کنار جهان این است که تظاهرات ضد حکومتی گسترده دی ماه ۱۳۹۶ در ایران و سر وصدائی که بابت آن در جهان به راه افتاده است تا چه حد بر وضعیت آنها تاثیر منفی یا مثبت دارد. پناهجویان از خود می پرسند که سرکوب شدید قیامهای مردمی در ایران می تواند به تسریع در روند رسیدگی به در خواست و گرفتن نتیجه قبولی آنها کمک کند یا نه؟ پناهندگانی هم که جواب قبولی دارند از خود این سوال را می کنند که در صورت به نتیجه رسیدن اعتراضات آنها چه سرنوشتی خواهند داشت؟ به کشور سوم منتقل خواهند شد و اگر در کشور مقصد هستند وضعیت پناهندگیشان همچنان اعتبار خواهد داشت یا به آنها میگویند مشکلتان حل شده است و به خانه برگردید.

 برای پاسخ به این سوالات پناهنده نیوز گفتگوئی با شهاب ابراهیمی کارشناس امور پناهندگی و از فعالان حقوق پناهجویان در اروپا داشته است که در زیر خلاصه ای از آن را میخوانید:

 پ – ن : به نظر شما وقایع دی ماه و بعد آن در ایران که شامل قیامهای مردمی و اعتراضات گسترده، همچنین سرکوب و کشتار و بازداشت بوده است چه تاثیری در سرنوشت پناهجویان ایرانی که پرونده در حال بررسی دارند خواهد گذاشت؟

 پاسخ: این وقایع حتما تاثیر مثبت در شرایط پناهجویان دارند. یکی از مشکلات پناهجویان ایرانی در سالهای اخیر برای گرفتن جواب قبولی و اخذ وضعیت پناهندگی مسئله آرامش ظاهری در فضای کشور ایران است. بسیاری از ماموران ایمیگریشن در کشورهای مقصد پناهجویان ایرانی یا کارشناسان سازمان ملل که مسئول رسیدگی به پرونده های ایرانیان هستند به علت اطلاعات محدود خود از اوضاع داخل ایران نمی توانند قضاوت قطعی در مورد در خطر بودن جان پناهجویان داشته باشند. به همین دلیل یا درخواست آنها را رد می کنند یا از دادن پاسخ قطعی در زمان کوتاه خودداری می کنند.

 در تجربیات دوره های گذشته سرکوب در ایران مانند وقایع سال ۱۳۷۸ سرکوب دانشجویان و سال ۱۳۸۸ سرکوب جنبش سبز، مسئولان رسیدگی به پرونده پناهجویان ایرانی به درخواستهای متقاضیان با نظر مثبت تری می نگریستند و در روند دادن جواب تسریع بیشتری می کردند. هرچند بعد از چنین حوادثی معمولا موج بیشتری از متقاضیان پناهندگی خود را به خارج ایران می رسانند و سر ادرات ایمیگریشن کشورهای غربی پناهنده پذیر و دفاتر کمیساریای عالی پناهندگان در کشورهای نزدیک به ایران شلوغ تر میشد.

 پ- ن : در مورد پناهجویانی که توسط یو ان پذیرفته شده اند و هنوز مراحل انتقال به کشور سوم را طی نکرده اند چه مسائلی وجود دارد؟ آیا در صورت تغییر حکومت در ایران موضوع پناهندگی آنها به تعلیق در خواهد آمد یا تسریع خواهد شد یا تغییری نمی کند؟

 پاسخ: بر خلاف پناهجویان که پرونده شان در حال رسیدگی است، برای پناهندگانی که جواب مثبت دارند حداقل در کوتاه مدت هیچ تفاوتی وجود ندارد. اگر همین فردا هم رژیم سیاسی در ایران عوض شود و یک حکومتی که به حقوق بشر احترام میگذارد بر سر کار بیاید، باز حداقل دو یا سه سال طول میکشد تا شرایط ایران در سازمانهای حقوق بشری و نهادهای بین المللی یک وضعیت سفید و آرام تلقی شود که تا آن وقت به احتمال بسیار زیاد پناهندگان قبول شده در کشورهای امن جایگزین شده اند و دیگر کسی به کار آنها کاری نخواهد داشت. ذکر این نکته لازم است که مرحله انتقال به کشور سوم توسط یو ان بیشتر تابع شرایط سیاسی است. بر خلاف مرحله پذیرش که یک روند بیشتر حقوقی می باشد.

 پ – ن : درباره پناهجویان و پناهندگانی از ایران که در داخل کشورهای اروپائی هستند چطور؟ آیا آنها نیز از وقایع داخل ایران متاثر خواهند شد؟

 پاسخ: در مورد پناهندگان قبول شده وضعیت آنها بستگی به شرایط پذیرششان در کشور مقصد دارد. یعنی اگر به آنها حق پناهندگی دائم داده شده باشد تاثیری بر آنها ندارد. اما اگر اعطای پناهندگی به آنها تا زمان معینی مثلا برای ۳ یا ۵ سال باشد، طبیعی است که پس از انقضای دوره مذکور و در بررسی مجدد پرونده آنها اوضاع روز ایران در نظر گرفته خواهد شد و این که چه نوع حکومتی در ایران بر سر کار باشد به طور حتم نقش مهمی در تصمیم گیری برای آنها خواهد داشت.

 اما در مورد پناهجویان،آن دسته ای که درخواستشان رد شده و هنوز مانده اند و یا تحمل شده اند خوب در شرایط بهبود اوضاع سیاسی در ایران بیش از گذشته با خطر دیپورت روبرو خواهند بود. در مورد پناهجویانی که درخواستشان در حال رسیدگی است هم همان شرایط پناهجویان مراجعه کننده به یو ان اچ سی آر وجود دارد و شانس پذیرش آنها بیشتر میشود.