پناهجویان افغان در ایران بازیچه سیاستهای جمهوری اسلامی
آیا در صورت ادامه یافتن تحریمهای آمریکا، رهبران حکومت تهران تهدیدهای خود را برای بیرون کردن افغانها از ایران عملی می کنند؟
به گزارش پناهنده نیوز، بلافاصله پس از آن که حسن روحانی در سالگرد خروج یکجانبه آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، در نامه خود به رهبران پنج قدرت جهانی باقیمانده در پیمان مذکور اروپا را تهدید به راه انداختن سیل پناهجویان، مواد مخدر و تروریست به سوی خاک آنها نمود، عباس عراقچی معاون ارشد وزارت امورخارجه ایران منظور حسن روحانی از راه افتادن سیل پناهجو به سمت اروپا در صورت ادامه تحریمهای آمریکا علیه جمهوری اسلامی را روشن نمود. عراقچی ادعا کرد که ایران هزینه زیادی برای پناهندگان افغان میکند و ممکن است در صورت کاهش درآمدهای کشور، مسئولان جمهوری اسلامی از پناهندگان و پناهجویان افغان بخواهند که ایران را ترک کنند.
وقتی موجی از ابراز نارضایتی نسبت به سخنان معاون وزیر خارجه ایران راه افتاد، او سعی کرد سخنان خود را اصلاح کند و گفت که منظور او بد فهمیده شده است. او به همین منظور در یک برنامه تلویزیون دولتی ایران ظاهر شد و ادعا کرد که نگفته است قصد دولت ایران بیرون کردن مهاجران افغان از ایران است، بلکه قصدش هشدار به کشورهای اروپائی بوده تا آنها را وادارد که به وظایفشان نسبت به پناهجویان افغان عمل کنند.
مقامات افغانستان به سخنان عراقچی اعتراض کردند و اعلام نمودند که جمهوری اسلامی در مورد پناهندگان از کشور افغانستان سیاسی کاری میکند. مطابق معاهدات بین المللی که ایران هم از امضاء کنندگان آنهاست، هیچ حکومتی حق ندارد از پناهجویان و پناهندگان در کشور خود را مورد بهره برداری سیاسی قرار دهد. برخی مقامات افغان گفته اند که اگر دولت ایران بخواهد تهدیدات خود را را در مورد پناهجویان افغان عملی کند، اقداماتی علیه آن در مجامع بین المللی انجام خواهند داد.
تهدید اخیر روحانی و سخنان عراقچی تنها مورد سوء استفاده سیاسی جمهوری اسلامی از پناهجویان افغان نیست. بیش از پنج سال است که سپاه قدس جمهوری اسلامی لشکر مزدور مسلحی از پناهجویان افغان به نام لشکر فاطمیون درست کرده است و آنها را برای حمایت از بشار اسد رئیس جمهور سوریه به آن کشور اعزام نمود.صدها نفر از این مهاجران افغان در جریان جنگ سوریه کشته شده اند. حکومت جمهوری اسلامی علاوه بر حقوق ماهانه قابل توجهی که به آنها میدهد، وعده اعطای تابعیت ایران را هم به آنها داده است.
هزینه جمهوری اسلامی برای پناهجویان افغان چیست؟
بنا بر آمارهای غیر رسمی حدود دو و نیم میلیون افغانستانی در ایران زندگی و کار میکنند. از این میان فقط کمتر از یک میلیون نفر آنها دارای اجازه اقامت رسمی از دولت ایران و ثبت نام شده توسط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل هستند. بر اساس گزارش های رسمی در حال حاضر از میان مهاجران افغان در ایران، نزدیک به نیم میلیون دانش آموز وجود دارد.
چند سوال مهم پس از سخنان عراقچی در رسانه ها و فضای مجازی مطرح شد. مهمترین سوال این بود که چه هزینه ای جمهوری اسلامی برای پناهجویان افغان میکند؟ افغانها در ایران به سختی کار می کنند. حتی زنان و کودکان آنها نیز در برخی مشاغل سخت در داخل ایران مشغول به کار هستند.
از لحاظ آموزشی کودکان افغان به سختی از اجازه تحصیل در ایران برخوردار هستند. تا دو سال پیش که همه مدارس دولتی ایران از ثبت نام کودکان افغان خودداری میکردند. بعد وقتی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی به مدارس دولتی ایران اجازه ثبت نام اتباع افغانستان را داد، مدارس فرزندان افغان را با اکراه پذیرفتند. از این بابت سازمان ملل و کمیساریای عالی پناهندگان و سازمانهای مدافع حقوق پناهندگان کمکهای مالی زیادی به دولت ایران کردند.
در زمینه بهداشت و سلامتی نیز تقریبا هیچ خدمات رایگانی پناهجویان افغان از طرف دولت ایران دریافت نمیکنند. خدمات بهداشتی رایگان در داخل ایران فقط توسط چند سازمان و خیریه مردم نهاد و غیر دولتی (ان جی او) به پناهجویان افغان ارائه میشود و بس. در ایران حتی اتباع خود ایران هم خدمات رایگان زیادی از دولت دریافت نمیکنند، چه رسد به افغانها.
احتمالا منظور عراقچی از هزینه های زیادی که برای پناهجویان افغان توسط حکومت جمهوری اسلامی انجام میشود همان هزینه مسلح کردن لشکر فاطمیون و حقوق، مزایا و هزینه های نقل و انتقال آنها به سوریه و برعکس است. از این نظر معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی چندان هم بی راه نمیگوید. چون لشکری به استعداد حدود ۱۰ هزار نفر که در خاک یک کشور بیگانه میجنگد باید هزینه بسیار سنگینی داشته باشد.
به هرحال نامه اخیر رئیس جمهور اسلامی به رهبران قدرتهای طرف قرارداد اتمی با ایران و سخنان ارشد ترین مقام وزارت امورخارجه ایران بعد از جواد ظریف، نگرانیهائی را دل پناهجویان و مهاجران افغان در ایران بوجود آورده است. اکنون این سوال در ذهن بسیاری از مردم افغانستان و ایران بوجود آمده است که آیا در صورت ادامه تحریمهای آمریکا، رهبران حکومت تهران تهدیدهای خود را برای بیرون کردن افغانها از ایران عملی می کنند؟ سوالی که پاسخ به آن چندان روشن نیست.
خیلی ها مرددند که حتی اگر جمهوری اسلامی بخواهد این کار را بکند، عمل به آن، یعنی اخراج همه پناهجویان افغان از ایران به این سادگیها نیست. البته در یک سال گذشته تعداد قابل توجهی از افغانها خودشان داوطلبانه به خاطر بد شدن شرایط اقتصادی از ایران رفته اند. فعالان مدافع حقوق پناهندگان افغان معتقدند، باید منتظر ماند و دید مناقشه فعلی جمهوری اسلامی با آمریکا به کجا میکشد.