گرامیداشت نوروز در کشورهای جهان
این روزها نوروز علاوه بر ایران، از آسيای ميانه گرفته تا آسيای مركزی، از پاكستان گرفته تا تانزانيا با جلال و شكوه تمام گرامی داشته می شود و برگزار می گردد.
هرسال علاوه بر کشور ایران ، نوروز در مناطق نفوذ فرهنگ و زبان فارسی در سایر نقاط جهان نیز با گونه ای متفاوت جشن گرفته یا گرامی داشته می شود. ضمن تبریک نوروز و آغاز سال نو خورشیدی به همه ایرانیان و فارسی زبانان جهان، مقاله ای به قلم “فاطمه نفر” را که در همشهری آن لاین منتشر شده است برایتان نقل می کنیم.
آشنائی با مراسم نوروز در هشت كشور جهان
فاطمه نفر
نوروز شگفت‌انگيز است… آهسته آهسته از راه می‌رسد و بي آن كه خبر كند، جادو می‌كند.
شايد به همين دليل است كه نوروز مورد استقبال مردم بسياری از سرزمين‌های ديگر قرار گرفته و هر چه كه می گذرد بر نفوذ و گستردگی آن افزوده میشود، چنانكه امروز از آسيای ميانه گرفته تا آسيای مركزی، از پاكستان گرفته تا تانزانيا با جلال و شكوه تمام گرامی داشته مي‌شود. اگرآشنايی با آداب و رسوم مردم اين كشورها، برای شما جالب است خط های بعدی گزارش را به دقت بخوانيد:
نوروز در پاكستان
در پاكستان غالبا صفت “عالم افروز” را در مورد نوروز به كار مي‌برند و اين حكايت از علاقه‌مندي مردم اين كشور به نوروز دارد. بسياري از خانواده‌هاي پاكستاني مراسم نوروز را گرامي مي‌دارند، به طوري كه براي يكديگر كارت تبريك طلايي و الوان مزين به گل و بلبل كه نشان از نو شدن طبيعت دارد، مي‌فرستند كه معمولا بر آن عبارت عيد مبارك نقش بسته است.آنها هم مانند ايراني ها خانه‌تكاني مي‌كنند، لباس نو مي‌پوشند، به ديد و بازديد مي‌روند و سعي مي‌كنند كدورت و غم را از دل‌ها بزدايند و زندگي را به شادي بگذرانند.
خانواده‌هاي پاكستاني به هنگام نوروز سفره نوروزي رنگين مي‌گسترانند و انواع شيريني و ميوه‌ها را بر آن مي‌چينند و بزرگترها به كوچكترها هديه می‌دهند.
از آداب و رسوم عيد نوروز در ميان مردم پاکستان تهيه نمودن انواع شيريني مثل «لدو»، «گلاب حامن»، «رس ملائي»، «کيک برفي»، «شکرپاره»، «کريم رول»، «سوهن حلوا» و همچنين پختن غذاهای معروف اين ايام و عيدی دادن و گرفتن و ديد و بازديد اقوام است.
نوروز در تاجيكستان
نوروز در تاجيكستان، به خصوص در “بدخشان” با شكوه بسيار برگزار مي‌شود. نوروز براي مردم تاجيك كه روزگاري سرزمينشان بخشي از ايران بزرگ محسوب مي‌شده عيد ملي اجدادي است و آن را غدير ايام يعني عيد بزرگ مي‌خوانند.
كلمه ايام در بدخشان مرادف عيد يا به جاي آن به كار مي‌رود. هر خانواده چند روز مانده به عيد خود را براي برگزاري آن آماده مي‌سازد. خانه تكاني صورت مي‌گيرد. همه از كوچك و بزرگ با بي‌قراري منتظر رسيدن نوروز مي‌شوند.
تاجيك‌ها در نخستين روز نوروز، صبحانه را با انواع غذاهاي شيرين صرف مي‌كنند كه عبارت است از حلوا، شيربرنج، غوز حماچ ، به اين اميد كه تا پايان سال زندگي شان شيرين باشد. پس از صرف صبحانه پارچه سرخي را بالاي در ورودي خانه مي‌آويزند كه آن را نشانه بهروزي و خوش‌بختي مي دانند. آنگاه اثاث خانه را كه از قبل تميز كرده‌اند به طرزي نيكو مي‌چينند، سپس پنجره‌ها را مي‌گشايند تا نسيم نوروزي در زواياي خانه به گردش درآيد.
همه لباس تازه به تن مي‌كنند و كوچكترها در حالي كه غنچه‌اي از گل سرخ در دست دارند نزد بزرگترها مي‌روند و با گفتن”شاگون بهار مبارك” سالي خوش برايشان آرزو مي‌كنند.
در بدخشان در شب دوم سال نو از كله و پاچه گوسفند وگندم غذاي مخصوصي تهيه مي‌كنند كه به آن “باج” مي‌گويند. نوروز در بدخشان سه روز ادامه دارد.
نوروز در جمهوری آذربايجان
نوروز يكي از جشن‌هاي بزرگ در جمهوري آذربايجان است. اين جشن همه ساله از بيستم تا بيست و دوم مارس كه تقريبا برابر با اول تا سوم فروردين است در اين كشور برگزار مي‌شود. در آذربايجان از چند هفته مانده به نوروز مردم براي برگزاري اين عيد خود را آماده مي‌كنند؛در شب چهارشنبه دختران نيتي در قلب خود مي‌كنند و در گذرگاه‌ها مي‌ايستند و اگر سخني موافق خواست خود از رهگذري بشنوند بسيار خوشحال مي‌شوند و مطمئن مي شوند كه حاجتشان برآورده خواهد شد . براين اساس مردم سعي مي‌كنند در ايام نوروز سخني نامناسب كه از آن بوي ياس به مشام آيد بر زبان نياورند و از به كار بردن سخنان ناپسند و حزن‌آور بپرهيزند.
در ميان مراسم نوروزي جمهوري آذربايجان، رسم‌هايي نظير فرستادن سفره سمنو، انداختن كلاه پوستين به درها، آويزان كردن كيسه و توبره از سوراخ بام در شب عيد و درخواست هديه نورزي از صاحبخانه بسيار قابل توجه‌اند كه در مجموع عاملي براي ايجاد ازدياد محبت و مودت در ميان مردمند. در عيد نوروز نمايش‌ها و بازي‌هاي مختلف كه فزاينده شادي مي‌باشند در جمهوري آذربايجان رواج مي‌گيرد. در اين ميان مي‌توان از اسب‌سواري، شمشيربازي، كمنداندازي، ورزش‌هاي زورخانه‌اي، طناب بازي و مانند اينها نام برد كه در همه آنها اصل بر شادي و نشاط است.
نوروز در قرقيزستان
كلمه نوروز در ميان مردم قرقيزستان كه به زبان قرقيزی صحبت مي‌كنند و به خط كريل مي‌نويسند، واژه اي آشنا است، آنها هم عيد نوروز براي آنان از مقد‌س‌ترين اعياد است و آيين‌هاي نوروزي را با شكوه تمام برگزار مي‌كنند، طوري كه هيچ يك از مراسم ملي و مذهبي آنان جلوه و جلال نوروز را ندارد. نوروز در اين سرزمين تنها يك روز است كه در بيست و يكم ماه مارس(اول تا دوم فروردين) برگزار می شود .
خانواده‌های قرقيزی از نخستين ساعات صبح روز عيد از خانه‌هايشان بيرون مي‌آيند و در ميدان‌هاي بزرگ شهر جمع مي‌شوند. در اين ميدان‌ها بازارهاي موقت ايجاد مي‌شوند كه در آن انواع اجناس، خوردني، پوشيدني‌ها و اسباب‌بازي‌ها عرضه مي‌شوند.. اين مراسم در شهرهاي بزرگ ساعت‌ها به طول مي‌انجامند و مراسمي از قبيل نمايش‌هاي سواركاران با لباس‌هاي عشايري و جنگي در حالي كه سلاح‌هايي نظير شمشير، خنجر، نيزه، سپر، تيرو كمان با خود حمل مي‌كنند موجب مي‌شود تا مردم زمان را فراموش كنند.
نوروز در ازبكستان
عيد نوروز در ازبكستان تعطيل رسمي است. در ايام نوروز سراسر كشور چراغاني مي‌شود مردم لباس نو به تن مي‌كنند؛ از آنجا كه دولت كمونيستي اتحاد شوروي سابق، نوروز را جشني ديني مي‌دانست از برگزاري آن جلوگيري مي‌كرد، در نتيجه مردم به نقاط دور از شهر مي‌رفتند تا بتوانند مراسم نوروزي را برپا دارند. از همين رو بسياري از اين جاي‌ها با نام نوروز همراه شده است، نظير نوروز بلاق (چشمه نور)، نوروز‌ساي (جويبار نوروز) و نوروز تپه (فرازگاه نوروز).
در ازبكستان و نيز در تاجيكستان نوروز بدون سمنو، رنگ و بويي ندارد. سمنو براي آنان همانند ايرانيان، يادآور نوروز است. همچنين آيين چهارشنبه سوري همانند ايران در بسياري از شهرها و نواحي گوناگون ازبكستان با شور و حال تمام برگزار مي‌شود و بخصوص در بخارا و سمرقند از شكوه و استقبال بسيار برخوردار است.
نوروز در افغانستان
نوروز در افغانستان يا به عبارتي در بلخ و مزار شريف هنوز به همان فر و شکوه پيشين برگزار مي‌شود. در روزهاي اول سال همه دشت‌هاي بلخ و ديوار و پشت بام‌هاي گلي آن پر از گل سرخ مي‌شود. بلخ سبدي از گل سرخ يا اجاق بزرگي مي شود که اين لاله ها در آن مي‌‌سوزد. اين گل فقط در بلخ به وفور مي‌‌رويد و از اين رو جشن نوروز و جشن گل سرخ هر دو به يک معني به کار مي‌رود.
از آيين و رسم نوروزي در سرزمين بلخ مي‌توان به شستشوي فرش‌هاي خانه و زدودن گرد و غبار پيش از آمدن نوروز و انجام مسابقات مختلف از قبيل بزکشي، شتر جنگي، شتر سواري، قوچ جنگي و کشتي خاص اين منطقه اشاره نمود.
نوروز در قزاقستان
مردم قزاقستان نوروز را اعتدال بهاري مي‌‌دانند و بر اين باورند که در اين روز ستاره‌هاي آسماني به نقطه ابتدايي مي‌‌رسند و همه جا تازه مي‌شود و روي زمين شادماني بر قرارمي‌شود. به اعتقاد آنها نوروز روزي است که «سنگ نيلگون» سمرقند آب مي‌شود.
در شب سال تحويل هر صاحبخانه دو شمع در بالاي خانه‌اش روشن مي‌کند و خانه‌اش را خانه تکاني مي‌‌كند؛ چون مردم قزاق باور بر اين دارند که تميز بودن خانه در آغاز سال نو باعث مي‌شود افراد آن خانه دچار بيماري و بدبختي نشوند.
در عيد نوروز جوانان يک اسب سرکش را زين کرده و عروسکي که ساخته دست خودشان است با آويز زنگوله‌اي به گردنش درساعت سه صبح که ساعتي معين از شب قزير است رها نموده تا به اين شکل مردم را بيدار کنند. عروسک در حقيقت نمادي از سال نو است که آمدن خود را سوار بر اسب به همه اعلام مي‌کند.
نوروز برای قزاق‌ها بسيار مقدس بوده و اگر در اين روز باران يا برف ببارد آن را به فال نيک مي گيرند و معتقدند سال خوبي پيش رو خواهند داشت. در عيد نوروز مردم لباس نو و سفيد به تن مي‌کنند که نشانه شادماني است. ديد و بازديد اقوام دراين ايام با زدن شانه‌ها به يکديگر از آيين و رسوم مردم قزاق در ايام عيد نوروز است، همچنين پختن غذايي به نام نوروز گوژه (آش نوروز) که تهيه آن به معني خداحافظي با زمستان و غذاهاي زمستاني است و از هفت نوع ماده غذايی تهيه مي‌شود در اين ايام جزو آيين و رسوم اين سرزمين است.
مسابقات معروفي نيز در ايام نوروز در قزاقستان برگزار مي‌شود که از مهم‌ترين آنان مي‌توان به «قول توزاق» اشاره نمود که بين گروه هاي مرد و زن برگزار مي‌شود. اگر برنده زن‌ها باشند قزاق‌ها معتقدند آن سال خوب و پربرکتي است اگر مردها پيروز شوند آن سال نامساعد خواهد بود.
نوروز در زنگبار (تانزانيا)
شايد تعجب كنيد اما حتی در زنگبار هم مردم نوروز را جشن مي گيرند؛ چراكه در قرن‌های گذشته گروه بزرگی از مردم شيراز به زنگبار در کرانه‌های شرقي قاره افريقا کوچ کردند و آيين‌های ايرانی خود مانند نوروز را نيز با خود بردند. جشن نوروز در زنگبار «نوروزی» ناميده میشود و هنوز يکی از جشن‌هايی است که با تغيير فصل در اين کشور گرامی داشته می شود و بين مردم رواج دارد.
