مقصود از گروههای خاص اجتماعی در قوانین پناهندگی چیست؟

در حال حاضرتعقیب به سبب عضویت در گروه خاص اجتماعی را می توان به عنوان یک مورد یا عامل اضافی یا تکمیلی یاد کرد که دربرگیرنده ی گروههای غیر از نژاد، مذهب، ملیت یا عقیده ی سیاسی می باشد. اما هر گروهی شامل آن نمی شود.

گروه آموزش پناهنده نیوز – یکی از موضوعات پنج گانه ای که مطابق قوانین و معاهدات بین المللی مشمول اخذ پناهندگی از سوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل می شود، “عضویت در گروههای خاص اجتماعی” می باشد. اما مقصود از این عبارت چیست؟ گروههای خاص اجتماعی کدامها هستند؟

عبارت عضویت در یک گروه خاص اجتماعی خود به خود عبارتی بسیار مبهم است. البته این عبارت در زمان تهیه کنوانسیون جهانی حقوق پناهندگی معنای روشن داشته است.

درآن زمان زمینداران بزرگ، سرمایه داران، کولاک ها وگروه های دیگر که از اتحادشوروی (سابق) می گریختند، بر اساس عضویت در گروه خاص اجتماعی به اخذ پناهندگی نایل می شدند. کلمه ی عضویت در این جا جزو یا بخشی از گروه اجتماعی معنا می دهد، یعنی فردی که متعلق به یک گروه معین است. 
در حال حاضرتعقیب به سبب عضویت در گروه خاص اجتماعی را می توان به عنوان یک مورد یا عامل اضافی یا تکمیلی یاد کرد که دربرگیرنده ی گروههای غیر از نژاد، مذهب، ملیت یا عقیده ی سیاسی می باشد. اما هر گروهی شامل آن نمی شود.

تفسیر و توضیح این که چه گروه شامل گروه خاص اجتماعی می شود، از یک وضعیت تا وضعیت دیگر فرق می کند و عموما مشکل و دشوار است. در بعضی موارد یک پناهجو به عنوان عضو گروه خاص اجتماعی شمرده می شود.

مواردی مانند تعقیب زنان (که قربانی خشونت می شوند) یا تعقیب همجنس گرایان در یک کشور، به عنوان حالت های معین و مشخص   تعقیب به سبب عضویت در گروه خاص اجتماعی پذیرفته شده است. زیرا تعقیب آنان به سبب های نژاد، مذهب، ملیت یا داشتن عقیده سیاسی صورت نمی گیرد.

همچنین در برخی کشورها در سالهای اخیر افرادی که مبتلا به بیماری ایدز یا برخی بیماریهای خاص هستند به دلایل فرهنگی از جامعه طرد می شوند یا از سوی حکومتها از جامعه ایزوله می گردند و به دلیل ابتلا به بیماری، آزادی آنها سلب یا با خطر جدی مواجه می شود.

در کشورهای پناهنده پذیر درباره این گونه موارد ، دادگاههای صالحه آن کشورها هستند که سرانجام حکم می دهند که یک پناهجو به یک گروه خاص اجتماعی متعلق می باشد یا نه؟