اقامت در ترکیه برای دارندگان پاسپورت ایرانی: شرایط و چالشها

آیا ایرانی ها که آرزوی زندگی در دنیای آزاد دارند و میخواهند سرمایه گذاری مطمئنی در شرایط نابسامان اقتصادی کشورخود داشته باشند، با سرمایه گذاری در ترکیه به خواست خود می رسند؟

 شهاب ابراهیمی

پناهنده نیوز- از سه سال قبل که دولت ترکیه به دنبال کودتای نافرجام و مشکوک سال ۲۰۱۶ میلادی روابطش با غربی ها تیره تر شد، حجم بالای سرمایه گذاری اروپائی ها و آمریکائی ها در ترکیه به مقدار قابل توجهی پائین آمد. به همین دلیل است که دولت ترکیه با آسان تر کردن شرایط گرفتن اقامت ترکیه از طریق سرمایه گذاری میکوشد تا بخشی از سرمایه های مورد نیاز اقتصاد خود را جذب کند. در این میان دولت ترکیه با توجه به آگاهی از وضعیت اقتصاد حال حاضر ایران نگاه ویژه ای به سرمایه های سرگردان ایرانیانی دارد که اکنون دیگر امنیتی برای سرمایه هاشان در دبی و سایرنقاط امارات و قطر نمی بینند. به همین دلیل ترکها با وضع مقررات سهل تر و تبلیغات وسیع در شبکه های ماهواره ای مورد توجه ایرانیان برای جذب این سرمایه ها تلاش می کنند.

ایرانی ها در سه ماهه اول سال ۲۰۱۸ میلادی آمار بیشترین تعداد گردشگران خارجی در ترکیه را از آن خود کردند و در همین سال مجموعا ۱۶۵۰ خانه مسکونی با متوسط ارزش دویست هزار دلار آمریکا توسط ایرانی ها در ترکیه خریداری شد. این آمار تقریبا چهار برابر بیش از آمار سال قبلش بود که هنوز قوانین تسهیلی وضع نشده بود.

اگر امروز یک ایرانی اطلاعاتی از نحوه دریافت اقامت و پاسپورت ترکیه بگیرد، در نگاه اول به این نتیجه خواهد رسید که این کار شرایط بسیار سختی دارد. اما در عمل بعد از تمام جزئیات پیچیده ولی نه چندان مهم، هرکسی که توانائی خرید ملکی در ترکیه به بهاء حدود ۲۵۰ هزار دلار آمریکا را داشته باشد می تواند پس از چند سال در نهایت اقامت دائم و پاسپورت ترکیه را دریافت نماید.

در مورد مردم ایران و انگیزه های آنها برای مهاجرت به کشورهای دیگر و به ویژه کشورهای همسایه ایران، مسائل گوناگونی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. اما در مورد موج ایجاد شده در دوسال اخیربرای سرمایه گذاری و اخذ اقامت ترکیه دو عاملی که پیش از هرچیز دیگر تاثیر گذار بوده اند تبلیغات تلویزیونی و شرکتها یا موسسات ارائه دهنده خدمات اخذ اقامت می باشند.

موج تبلیغات تلویزیونهای ماهواره ای

تلویزیونهای ماهواره ای فارسی زبان تجاری و شخصی با دریافت مبالغ کلان، به مخاطبان خود هر ساعت یاد آوری می کنند که اکنون شرایط سهلی در ترکیه برای سرمایه گذاری و خرید ملک و دریافت اقامت وجود دارد. پیشتر کشور امارات و دوبی و قبل از آن کانادا برای سرمایه گذاری و دریافت اقامت از سوی آنها بسیار تبلیغ میشد.

البته متقاضی دریافت اقامت ترکیه باید متوجه این موضوع باشد که یک آگهی تبلیغ تلویزیونی، فقط جنبه تبلیغاتی دارد و با اطمینان می توان گفت که همه حقایق را بیان نمیکند. نباید بر اساس یک آگهی تلویزیونی اعتماد کنیم و بدون اطلاعات کافی تصمیم بگیریم و مدارک و سرمایه خود را به دست هرکسی که ادعا میکند می تواند برای ما اقامت بگیرد بسپاریم.

برخی ادعا می کنند که این موج درخواست مهاجرت وتلاش برای کسب اقامت و شهروندی ترکیه را شبکه های ماهواره ای به راه انداحته اند که این موضوع اصلا درست نیست. علت اصلی بالا رفتن درخواست برای کسب شهروندی ترکیه وضعیت نابسمان اقتصادی و اجتماعی ایران می باشد که مردم را به فکر مهاجرت و سرمایه گذاری و تلاش برای کسب اقامت در خارج ایران می اندازد. شبکه های تلویزیون ماهواره ای مانند هر رسانه ای هدف کسب درآمد اقتصادی از تبلیغات را دارند که حق آنهاست.

شرکتها و موسسات ارائه خدمات اخذ اقامت

مردم متقاضی سرمایه گذاری و دریافت اقامت در ترکیه یا به شرکتها و موسساتی که تبلیغ آنها را در تلویزیونها می بینند مراجعه می کنند و یا سراغ آژانسهای مسافرتی و خدمات هوائی می روند. در بسیاری از موارد شرکتهای خدماتی دارای مجوزهای قانونی نیستند و از تخصص لازم در این زمینه بهره ای ندارند. آژانسهای مسافرتی نیز معمولا از گذاشتن تمامی اطلاعات در اختیار متقاضی خود داری می کنند. چون تصور می کنند که اگر اطلاعات کافی به متقاضی بدهند او خودش مستقیم اقدام میکند و به اصطلاح آنها را دور میزند.

بنا بر اخبار درج شده در رسانه های داخل ایران، این روزها پرونده‌های کلاهبرداری بسیاری در رابطه با شرکت‌های مدعی ارائه خدمات اقامت در کشورهای همسایه در جریان است. شاید علت این موضوع این باشد که در حوزه دفاتر و شرکت‌های فعال در زمینه اخذ اقامت برای دیگر کشورها خلاهای قانونی بسیاری وجود دارد و به همین روی کلاه‌برداری‌های بسیاری نیز در این زمینه رخ می‌دهند.

برخی شرکتها و موسسات مذکور با استخدام چند نفر کارمند و یک دکوراسیون دفتر شیک برای فعالیت خود چهره‌ای مقبول ایجاد می‌کنند وتلاش می کنند تا فضای شرکت موجب می‌شود مشتریان به آن‌ها اعتماد کنند. این موسسات معمولا کارگزاری هم در کشور مورد نظر دارند تا با استفاده از آن فعالیت خود را به متقاضی معتبر نشان دهند. این شرکتها معمولا از زیر نوشتن قرار داد شانه خالی می کنند. اگر هم قراردادی بنویسند آن را طوری تنظیم می کنند که اعتبار قانونی نداشته باشد و از سوی متقاضی در صورت عدم رضایت قابل پیگیری قضائی نباشد.

سوالی که برای اکثر متقاضیان پیش می آید این است که آیا موسسات و شرکتهائی که در خارج ایران هستند و این خدمات را ارائه می دهند بیشتر قابل اعتماد هستند؟ در جواب باید گفت که متاسفانه نه! بسیاری از اینگونه موسسات خدماتی که در ترکیه می باشند نیز همان مشکلات موسسات داخل ایران را دارند. ولی حتما قبل از هرگونه تحویل سرمایه و مدارک، متقاضی باید تحقیق کند و مطمئن شود که موسسه یا شرکت مورد مراجعه او از یکسو دارای مجوزهای لازم و قانونی باشد و از سوی دیگر تجربه و تخصص لازم در مورد اخذ اقامت از طریق سرمایه گذاری را دارد.

قوانین دریافت اقامت ترکیه

دارندگان پاسپورت ایرانی که قصد سفر به کشور ترکیه را دارند مجاز هستند با پاسپورت ایرانی خود حداکثر به مدت ۹۰ روز در یک سال بدون اخذ ویزا در آن کشور بمانند. مدت زمان مذکور که حدود سه ماه میشود قاعدتا برای سفر‌های تفریحی و یا کاری مناسب و کافی به نظر میرسد. برای ماندن بیش از این مدت ۹۰ روز در کشور ترکیه نیاز به دریافت کارت اقامت ترکیه یا کیملیک وجود دارد. این کارت اقامت را باید از اداره امور مهاجرت و پناهندگی ترکیه دریافت نمود.

طبق تبصره ۳۵ قانون املاک و اراضی مصوب ۱۸ می۲۰۱۲ به شماره ۲۶۴۴، دولت ترکیه اجازه خرید اراضی و املاک را به تمامی اتباع خارجی نمیدهد. لیست اتباع خارجی که اجازه خرید ملک در ترکیه را دارند هرسال توسط وزارت خارجه ترکیه اعلام می شود. اتباع ایران یا به عبارت ساده تر دارندگان پاسپورت ایرانی در حال حاضر جزو کسانی هستند که قوانین ترکیه به آنها اجازه خرید و فروش ملک در ترکیه را میدهد.

به موجب قانونی که در سال ۲۰۱۳ میلادی در ترکیه تصویب شد، با خرید ملک توسط اتباع خارجی می‌توان به آن‌ها اقامتی یک ساله داد. این قانون در سال ۲۰۱۷ به دادن اقامت دو ساله با خرید ملک در ترکیه افزایش یافت. اکنون کسانی که در این کشور به خرید ملک می‌پردازند با استفاده از این قانون می‌توانند به طور سالانه اقامت خود را تمدید نمایند .اگر شخصی حداقل بین ۵ تا ۸ سال اقامت موقت در ترکیه داشته باشد، به شرایطی داشتن بیمه و کارو سایر شرایط دیگر میتواند از دولت ترکیه درخواست اقامت دائم کند. داشتن اقامتِ بدون وقفه به مدت ۵ سال در زمان درخواست برای اقامت دائم در ترکیه الزامی است. متقاضی دریافت اقامت دائم ترکیه باید در طول مدت ۵سال اقامت خود حداکثر ۶ ماه در طول پنج سال خارج از ترکیه زندگی کرده باشد و نه بیشتر. در غیر این صورت مشمول مقررات ۸ سال اقامت موقت پیش از درخواست اقامت دائم خواهد شد.

در سال ۲۰۱۸ میلادی این قوانین باز ساده تر هم شد. از سپتامبر ۲۰۱۸ میزان سرمایه لازم برای سرمایه گذاری یا خرید ملک در ترکیه که مهمترین شرط برای اقامت آن کشور می باشد کاهش چشمگیری یافت و از یک میلیون دلار به ۲۵۰ هزار دلار آمریکا تقلیل پیدا کرد.

داشتن سند ملکی ترکیه با ارزش حدود ۲۵۰ هزار دلار تضمین کننده دریافت اقامت موقت ترکیه برای مالک و همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال او خواهد بود. در نهایت پس از گذشت چند سال مالک اقامت دائم ترکیه و پاسپورت آن کشور را به دست می آورد. مالک اگر فرزندان بالای ۱۸ سال داشته باشد، فرزندانش مشمول دریافت پاسپورت ترکیه نمی شوند. فرزندان بالای ۱۸ سال باید خودشان اقامت و پاسپورت ترکیه را با خرید ملکی به نام خود دریافت دارند. این فرزندان بالای ۱۸ سال همچنین می توانند از طرق دیگر نظیر قبولی دانشگاه برای خودشان اقامت ترکیه را فراهم کنند.

توجه داشته باشید اقامت دائم ترکیه هیچگاه در یک مرحله صادر نمی شود. اقامت دائم ترکیه معمولا بعد از گذشت حداقل ۳تا حداکثر ۵ سال (بسته به شرایط) و بعد از آنکه تمدیدهای سالانه انجام شد قابل دریافت خواهد بود. اگر اقامت متقاضی در ترکیه بی وقفه نباشد این مدت می تواند تا ۸ سال هم طول بکشد.برای دریافت اقامت دائم و شهروندی ترکیه، متقاضی باید بتوانید شرایطی که با آن اقامت موقت یکساله ترکیه را دریافت کرده‌ حفظ کند و بعد از هر سال جهت تمدید مجوز اقامت‌ حتما اقدام کند. در حالت عادی یک تبعه خارجی باید به مدت ۵ سال بدون وقفه در ترکیه زندگی کند تا بتوانند صاحب اقامت دائم و شهروندی آن کشور شود.

متقاضی دریافت اقامت ترکیه باید توجه داشته باشد که با خرید ملک، علاوه بر اقامت موقت و امکان تمدید آن و قابلیت تبدیل تدریجی به اقامت دائم، از مزایای زیر بهره مند خواهد بود:

اول: افتتاح حساب بانکی در بانکهای کشور ترکیه

ب: ثبت نام فرزندان در مدارس و دانشگاههای دولتی کشور ترکیه

پ: تمدید اقامت بدون نیاز به ورود و خروج از کشور ترکیه

سایر راههای اخذ اقامت در ترکیه

سایر روشهای اخذ اقامت ترکیه نیز پس از تغییر قوانین در سال ۲۰۱۸ ساده تر شد. به طور مثال حداقل سپرده بانکی برای یک متقاضی اقامت در ترکیه از سه میلیون دلار به ۵۰۰ هزار دلار آمریکا کاهش یافت و حداقل میزان سرمایه گذاری نیز از دو میلیون دلار به ۵۰۰ هزار دلار آمریکا تقلیل پیدا کرد. در مورد اخذ اقامت ترکیه از طریق کارآفرینی هم که قبلا باید یک کارفرمای خارجی برای کسب شهروندی ترکیه حداقل ۱۰۰ نفر شهروند ترکیه را استخدام میکرد، این تعداد اکنون به ۵۰ نفر کاهش یافته است.

ازدواج با یک فرد ترکیه ای از راههای دیگر دریافت اقامت ترکیه است. درصورت ازدواج یک ایرانی با یک شهروند ترک و پس از بررسی همه جانبه زندگی آنها و اطمینان سازمانهای مربوطه از ظاهری نبود آن، شخص ایرانی می‌تواند پس از گذراندن ۳ سال از ۵ سالی که تعیین شده، درخواست اقامت دائم بدهد. باید توجه داشت که ازدواج حتما باید واقعی و به طور قانونی ثبت شده باشد تا بتوان به واسطه آن اقامت دائم گرفت. برای آنکه در ترکیه ازدواج دو فرد با تابعیت خارجی و یا یک فرد ترک با یک فرد خارجی، معتبر باشد، می بایست مراحل عقد آنها از سوی یک مسئول معتبر و مجاز به این امر، صورت بگیرد.

گرفتن اقامت ترکیه با تولد فرزندان و با توجه به ارتباط خانوادگی هم ممکن است و از طریق فردی که شخص متقاضی با او ارتباط فامیلی درجه یک دارد، یعنی پدر یا مادری با تابعیت ترک، به دست می‌آید. به عبارت ساده تر اگر شخصی با یک فرد که تابعیت ترکیه دارد ازدواج کند و صاحب فرزندی در ترکیه بشوند، آن فرزند از روز تولد دارای تابعیت ترکیه ای است و پدر یا مادر او اگر متقاضی دریافت اقامت ترکیه باشد مشمول آن خواهد شد.

توجه به این نکته لازم است که ساده ترین راههای اخذ اقامت ترکیه با خرید ملک و اقامت از طریق ازدواج می باشد. اما گرفتن اقامت ترکیه از راههای ذکر شده بالا نیز ممکن است. فقط با تمدید اجازه اقامت کوتاه مدت ترکیه به مدت ۵ سالمی توانید اقامت بلند مدت ترکیه را دریافت کنید. هرچند که در موارد خاص این مدت می تواند به ۳ سال تقلیل پیدا کند یا به ۸ سال افزایش یابد.

نکات ایمنی و احتیاطی

کارشناسان حقوقی معتقدند که برای داشتن یک پروسه موفق در گرفتن اقامت ترکیه، مهمترین عامل این است که متقاضی گول ظاهر و حرفهای شرکتها و موسسات خدماتی را نخورد و راجع به آنها خوب تحقیق کنند. در داخل ایران سازمان گردشگری و اداره کار و امور اجتماعی برای این تحقیق مناسب هستند و در داخل خاک ترکیه ادارات امو مهاجرت و پناهندگی که در بسیاری از شهرهای بزرگ ترکیه شعبه دارند مرجع قانونی برای تحقیق درباره اصالت شرکتها و موسسات فعال در زمینه اخذ اقامت ترکیه می باشند.

از دیگر توصیه های کارشناسان درباره اخذ اقامت ترکیه این است که پس از پیدا کردن شرکت یا موسسه معتبر برای خرید ملک و اخذ اقامت، داشتن قرارداد محکم قانونی با شرکت یا موسسه کارگزار مهمترین کار است. توصیه می شود چون متن قراردادها بسیار فنی و پیچیده است، متقاضی پیش از امضاء آن را به یک وکیل یا مشاور حقوقی مورد اعتماد خود نشان دهد و قرارداد را با یک متخصص مورد بررسی موشکافانه و تخصصی قرار دهند.

اگر متقاضی متوجه شود که یک موسسه نمی تواند یا نمیخواهد تعهدات خود را به او انجام دهد و قصد شکایت به مراجع قضائی داشته باشد، در وهله اول مقام قضائی در مورد قرارداد سوال می‌کند و از متقاضی میخواهد که قرارداد خود را ارائه دهد. اگر قراردادی در میان نباشد و یا قرارداد قانونی نباشد، در بسیاری از موارد قابل پیگیری نیست.

آشنائی با قوانین و مقررات مربوط به اقامت در ترکیه از دیگر نکات ایمنی و احتیاطی است که متقاضی اقامت در ترکیه باید حتما آنه را بداند تا به دام ادعاهای بیهوده اشخاص سودجو نیفتد. برخی از شرکتها و موسسات خدماتی در زمینه اخذ اقامت ترکیه و مشاوران املاک ادعاهای بی اساسی در مورد راههای خرید ملک و اقامت در ترکیه می کنند که متقاضی را به اشتباه می اندازند و مانع از تصمیم گیری درست متقاضی می شوند. این اطلاعات هم به صورت آن لاین از اینترنت قابل دسترسی و مطالعه است و هم سفارت و کنسولگریهای ترکیه در ایران و سفارت و کنسولگری های ایران در ترکیه موظفند این اطلاعات در مورد قوانین را در اختیار متقاضیان قرار دهند.

به طور خلاصه بهتر است کارگزار و موسسه یا شرکت مشاور دهنده را به خوبی بشناسید. اگر خواستید وظیفه خرید ملک و دریافت اقامت را به یک موسسه یا شرکت معتبر که درباره آن تحقیق کرده اید بسپارید، حتما قرار داد محکم و قانونی ببندید و قبل از امضاء آن را به مشاور حقوقی مورد اعتماد خود نشان دهید. با قوانین مربوط به خرید ملک و اجازه اقامت در ترکیه هم باید آشنا شوید.