جمهوری اسلامی با افغانهای پناهجو در ایران برخورد عقیدتی می کند

اوج مبارزه با حضور افغانستانی‌ها  و مبارزه با آنها در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود.

پناهنده نیوز – از وقتی که پناهجویان افغان در سال ۱۳۵۷ به صورت وسیع وارد ایران شدند سی و هفت سال می گذرد. همزمان بسیاری از آنها به کشور پاکستان نیز رفتند. دو کشور ایران و پاکستان اکنون چهارمین دهه پذیرش پناهندگان افغان را تجربه می کنند. از لحاظ تعداد، موج خروج پناهجویان از افغانستان در دهه هشتاد میلادی یکی از بزرگترین امواج حرکت دسته جمعی پناهجویان در تاریخ می باشد. بیش از پنج میلیون افغان پناهجو در طی سالهای مذکور خود را به ایران و پاکستان رساندند تا از شعله های جنگ داخلی با نیروهای شوروی سابق و خشونتهای پس از خروج ارتش سرخ جان سالم به در برند. اما طی این سالها برخوردهای متفاوتی در پاکستان و ایران با پناهجویا ن افغان صورت گرفت.

 ورود افغانها به ایران تقریبا به سادگی انجام ‌شد و به علت به وجود آمدن شرایط انقلابی و بر هم خوردن نظم حاکم بر ایران در شرایط وقوع انقلاب اسلامی مانع بزرگی برای ورود پناهجویان افغان در سر مرزها دیده نشد. از سوی دیگر حکومت انقلابی تاسیس شده از سوی آیت الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی نیز از همان ابتدا اعلام کرده بود که مدافعان مسلمانان مظلوم در همه جای جهان خواهد بود. به همین دلیل نمی توانست جلوی ورود افغانهای مسلمانی که ادعا می کردند از دست مظالم کمونیستها به ایران پناه آورده اند را بگیرند. اما پس از ورود به ایران افغانها، به دلیل قوانین مهاجرتی سختگیرانه ایران، افغانستانی‌ها در این کشور با مشکلات متعددی روبرو شدند و با مشکلات متعددی از لحاظ کار، درمان و بهداشت و تحصیل روبرو شدند. بیشتر این مسائل اساسی حتی تا کنون و پس از گذشت این همه سال هنوز حل نشده اند.

 برخورد جمهوری اسلامی با پناهندگان افغان

 رادیو فرانسه در یکی از برنامه های اخیر خود به موضوع نحوه برخورد جمهوری اسلامی با پناهندگان افعان پرداخته و با چندین تن از افعانهائی که برای سالها در ایران به سر برده اند در این باره به گفتگو نشسته است.
به نقل از رادیو فرانسه، محمداکبرزاده از افغانستانی‌هایی است که در ایران به دنیا آمده و سه نسل از خانواده او در این کشور زندگی کرده‌اند.اما حتی پسر او که متولد ایران است نیز امکان تحصیل در این کشور را نداشته است. وی درباره شرایط زندگی در ایران می‌گوید که پسرش در مدارس دولتی ایران اجازه ادامه تحصیل نداشت و مجبور بودند او را به مدرسه غیرانتفاعی بفرستند. اما این مدارس هم حاضر نبودند هیچ مدرک و گواهی تحصیلی به فرزند وی بدهند.اکبر زاده در زمان دولت احمدی‌نژاد و با تشدید اخراج افغانستانی‌ها از ایران به فرانسه آمده است.

 در این میان، شرایط برای نیروهای مجاهدین افغان که به ایران آمده بودند البته متفاوت بود. جمهوری اسلامی نه تنها به آنها اجازه تأسیس دفاتر حزبی داد، بلکه از نظر مالی نیز به آنان کمک می‌کرد.
با خروج نیروهای شوروی از افغانستان و پیروزی مجاهدین، بسیاری از افغانستانی‌ها بار سفر بستند و قصد بازگشت به کشورشان کردند. اما با بالاگرفتن درگیری‌ها میان مجاهدین و نیروهای طالبان، آنانی که به افغانستان بازگشته بودند، پشیمان شدند و آنهایی نیز که بار سفر بسته بودند، به امید بهترشدن شرایط در کشورشان، ترجیح دادند در ایران بمانند. اما این بار ایران حاضر به پذیرش بیشتر این مهمانان چندین ساله نبود و اردوگاه‌های مهاجران در دهه هفتاد خورشیدی در حاشیه شهرها ساخته شد، تا آنهایی که حاضر به خروج از ایران نبودند از بقیه ساکنان شهر جدا شوند.

 اوج مبارزه با حضور افغانستانی‌ها در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود. دولت ایران اعلام کرد که قرار است یک میلیون مهاجر غیرقانونی افغان را به کشور خود برگرداند و وزارت کشور نیز اعلام کرد که در این زمینه «جدی‌تر» عمل خواهد کرد. مدیر کل وقت امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور ایران اعلام کرد که اگر افغان‌ها در پایان مهلت قانونی در طرح بازگشت شرکت نکنند، در استان‌هایی که اجازه اقامت و زندگی ندارند، باید در اردوگاه‌ها زندگی کنند.
در سال ۱۳۸٧ که دولت محمود احمدی‌نژاد به طور جدی پیگیر برخورد با افغانستانی‌ها بود، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان از ایران خواست تا دست‌کم تا پایان زمستان آن سال به پناهجویان افغانستانی فرصت بدهد و در فصل سرما، به آنها فشار نیاورد.

 روح الله هاشمی، مشاور امور بین‌الملل وزارت مهاجرین افغانستان به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه می‌گوید که براساس تفاهم‌نامه میان افغانستان با پاکستان و ایران، اخراج اجباری مهاجرین نفی شده و دولت افغانستان امیدوار است تا فراهم شدن زمینه‌های اشتغال و کار برای مهاجرین در افغانستان، دولت ایران آنها را در این کشور بپذیرد.» وی همچنین دلیل افزایش خروج مهاجرین افغانستانی از ایران را چنین عنوان می‌کند: «به دلیل فراهم بودن فرصت و امکانات معیشتی برای مهاجرین در کشورهای غربی، بسیار طبیعی است که افغانستانی‌های مقیم ایران هم بخواهند از این کشور به مناطق دیگر بروند.

 برخورد با مهاجران افغان در دوره روحانی
هرچند سیاست‌های سخت‌گیرانه دولت احمدی‌نژاد درباره مهاجرین افغانستانی مثال‌زدنی است، اما با آغاز به کار دولت یازدهم و علیرغم امیدهای فراوان مهاجرین به حسن روحانی، نه تنها تغییر چندانی در وضعیت آنان ایجاد نشد بلکه تقریبا دو ماه پس از شروع کار دولت روحانی در گزارش منتشرشده از سوی برخی رسانه‌های افغانستانی اعلام شد که روند بازداشت مهاجرین در برخی استان‌های ایران افزایش یافته، در شهرهای اصفهان، قم، تهران، کرمان و مشهد موارد بسیاری از دستگیری و اخراج مهاجرین افغانستانی مشاهده شده است.

 پس از آن دولت ایران در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد افغان‌هایی که به صورت غیرقانونی در این کشور زندگی می‌کنند تا پانزدهم شهریور همان سال فرصت دارند که از ایران خارج شوند.  کمی پس از آن مشخص شد که حکومت جمهوری اسلامی این سختگیریهای جدید را با نیت خاصی اعلام کرده تا سپاه پاسداران و نیروی خارجی آن سپاه قدس بتواند به آسانی از پناهجویان افغان برای جنگ در سوریه سربازگیری کند.

 به تدریج مشخص شد که حکومت تهران بازهم به برخورد ایدئولوژیک با پناهجویان افغان روی آورده است و با سیاست چماق و هویج می خواهد از آنها به نفع اهداف سیاسی و نظامی خود سوء استفاده کند. اکنون هزاران پناهجوی افغان که از سطح شهرهای ایران توسط نیروهای امنیتی جمع شده بودند با وعده عدم اخراج از ایران و دادن کارت رسمی اقامت ایران سر از میدانهای نبرد سوریه درآورده اند.

 حتی صحبت از لایحه ای در مجلس بود که به اتباع خارجی که در میدانهای نبرد به نفع اهداف انقلاب اسلامی می جنگند تابعیت ایرانی داده شود و آنها بتوانند از مزایای بیمه و بازنشستگی در ایران استفاده کنند. این قانون هنوز در مجلس شورای اسلامی به جائی نرسیده است. اما حقوق ماهیانه پانصد دلار به هر افغانی که حاضر شود در سوریه به نفع بشار اسد بجنگد سیلی نقدی می باشد که تا حدودی جای حلوای نسیه دادن تابعیت را گرفته است.

 به نقل از رادیو فرانسه، آخرین آمار نشان‌ می‌دهد که تقریبا میلیون افغانستانی اکنون در ایران زندگی می‌کنند. این آمار در یک سال گذشته و با خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان و تغییر شرایط امنیتی در این کشور افزایش یافته است. اما با وجود شرایط دشوار زندگی در ایران، به دلیل نامشخص بودن آینده سیاسی افغانستان و افزایش روزافزون ناامنی در این کشور، مهاجران وضعیت سخت و طاقت‌فرسای زندگی در ایران را به بازگشت به کشور خودر تجیح می‌دهند.