دلایل افزایش خروج اختیاری و اجباری مهاجرین افغان از ایران

بدتر شدن بی سابقه وضعیت اقتصاد و کاهش ارزش پول ایران از یک سو و ترس از دچار شدن به بیماری کرونا بدون خدمات درمانی رایگان، افغانهای زیادی را به فکر بازگشت انداخته است.

 به گزارش پناهنده نیوز، آی او ام، سازمان جهانی مهاجرت وابسته به سازمان ملل متحد که دفاتری در دوکشور ایران و افغانستان دارد در گزارش نیمه اول سال جاری میلادی خود مدعی شده که طی شش ماه اول سال ۲۰۲۰ (از دی ماه ۱۳۹۸) حدود ۳۵۰ هزار مهاجر افغان از ایران به افغانستان برگشته اند که حداقل یک چهارم آنها به زور و با استفاده از قوه قهریه عودت شده اند و سه چهارم آنها خودشان تصمیم به ترک ایران گرفته اند. استفاده از زور برای بازگرداندن مهاجران افغان توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، در ماههای اخیر دو پرونده دردناک و مشکوک خفه کردن پناهجویان افغان در رودخانه مرزی حریر رود و تیراندازی خونین به سوی یک ماشین حامل مهاجران قاچاقی افغانستانی در استان یزد را مطرح کرده است که فقط طی این دو حادثه حداقل ۱۳ نفر افغان جان باخته اند.

در پرونده ای که موسوم به غرق کردن پناهجویان افغان در رودخانه حریر رود می باشد، طرف افغانستانی مدعی است که نیروهای مرزبانی ایران یک گروه پنجاه نفره پناهجویان افغان که قصد ورود به ایران داشتند را بازداشت و شکنجه کرده اند و بعد همه آنها را به رودخانه انداخته اند که از این تعداد جنازه ۱۰ افغان از آب گرفته شد و پانزده نفر نیز مفقود الاثر شده اند. حکومت جمهوری اسلامی مدعی است که چنین اتفاقی توسط ماموران ایرانی نیفتاده است و قابل تائید نمی باشد.

آنچه که رسما قابل مشاهده و تائید می باشد دستگیری و جمع آوری افاغنه از بسیاری شهرهای ایران توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی است. در گزارش رسمی سازمان جهانی مهاجرت ذکر شده که اخراج مهاجران افغان از ایران در هفته‌های اخیر به صورت قابل توجهی افزایش یافته است.این سازمان تاکید کرده که حدود ۹۷ هزار نفر مهاجر افغان در شش ماه اول سال جاری میلادی به صورت اجباری از ایران اخراج شده‌اند.

اما همه افغانها به اجبار از ایران نرفته اند. کمتر از سه چهارم بازگشتی ها از ایران به افغانستان با تصمیم شخصی و با حمایت سازمانهای بین المللی همچون آی او ام ایران را ترک کرده اند. بدتر شدن بی سابقه وضعیت اقتصادی و کاهش ارزش پول ایران از یک سو و ترس از دچار شدن به بیماری کرونا بدون خدمات درمانی رایگان از سوی دیگر، شاید مهمترین دلایل خروج خودخواسته افغانها از ایران باشد.

تحریمهای ایران توسط آمریکا باعث تعطیلی بسیاری از کارگاهها در ایران شده که تا پیش از آن از نیروی کار مهاجران افغان بهره فراوانی می بردند. کاهش ارزش پول ایرانی و بحران ارزی در ایران و همچنین گرانی افسار گسیخته کالاها نیز باعث شده که حقوق دریافتی توسط شاغلین افغان دیگر برای آنها صرفه چندانی نداشته باشد.

همه گیری شدید بیماری کرونا در ایران هم اوضاع را برای مهاجران و پناهجویان افغانی مقیم ایران از چند جهت سخت تر از پیش کرده است. همه گیری بیماری ویروس کووید نوزده در ایران بیش از هرجای دیگر خاورمیانه بوده است. آمار مبتلایان و مرگ و میر در ایران با همسایگانش حتی پاکستان و افغانستان قابل مقایسه نیست. این همه گیری شدید بسیاری از مشاغل را که افغانها در آنها فعال بوده اند به تعطیلی کشانده است. ضمن این که با بسته شدن مرزهای ایران و ترکیه و مرزهای هوائی، امکان استفاده از خاک ایران به عنوان پل عبوری پناهندگان افغانی برای رسیدن به دنیای غرب را فعلا با اختلال جدی مواجه کرده است.

البته موضوع ترس از خود بیماری کرونا و بهره نداشتن مهاجران افغان در ایران از امکانات بهداشت و درمان مناسب نیز مزید بر علت بوده تا گروه نسبتا بزرگی از این مهاجران تصمیم به خروج از ایران و بازگشت به جائی را بگیرند که در حال حاضر تنها راه آنها برای خروج از بن بست ایران است. تیمهای بهداشت سازمان جهانی مهاجرت از آغاز سال جاری میلادی برای حدود ۱۶۰ هزار از مهاجران در گذرگاه‌های مرزی ایران خدماتی بهداشتی ارایه کرده اند و سازمان مذکور اعلام کرده که در حال حاضر ۱۵ کارمند بهداشت این سازمان در گذرگاه‌های مرزی ایران و افغانستان در زمینه ارایه خدمات بهداشتی در مورد بیماری کووید ۱۹مشغول فعالیت هستند.

روند بازگشت مهاجران افغان از ایران همچنان در حال افزایش است و در هفته های گذشته هر هفته آمارها نشان دهنده رشد تعداد افغانهائی است که به دلخواه یا به اجبار از ایران به کشور خود برمیگردند.